Wetenschap

De ZKM is ontwikkeld door Hubert Hermans en Els Hermans-Jansen. Door de samenwerking tussen deze persoonlijkheidspsycholoog en psychotherapeute is de ZKM ontstaan op het snijvlak van wetenschap en praktijk. De methode is oorspronkelijk gebaseerd op de waarderingstheorie, maar wordt ook ondersteund door de meer recente theorie van de dialogische zelf.

De waarderingstheorie

De Waarderingstheorie gaat uit van de persoon als gemotiveerde verhalenverteller die via zijn of haar eigen verhalen betekenis geeft aan gebeurtenissen, waardoor deze emotioneel hanteerbaar worden. Alle elementen van een levensverhaal - of het nu gebeurtenissen, personen, problemen of doelen zijn -  gaan gepaard met een emotioneel getinte waardering; positief, negatief of ambivalent. Hoe het verhaal verteld wordt, de vorm die het krijgt, is medeafhankelijk van de omstandigheden en van degene aan wie het verteld wordt. Als consultant ben jij dus ook onderdeel van de vormgeving van het verhaal. Het doel van de ZKM is om je cliënt te ondersteunen in de (re)organisatie van de waarderingen om tot een (beter) geïntegreerd en flexibel verhaal te komen.

EEN dialogisch zelf

Uitgangspunt van de Dialogische Zelf Theorie is dat ieder mens meerdere kanten heeft die verschillend en zelfs tegengesteld kunnen zijn en alle hun eigen belevingswereld hebben. In plaats van een zoektocht naar ons ware zelf heeft het veel meer zin om de verschillende kanten van onszelf te (leren) kennen. Tussen deze zogeheten ik-posities kunnen allianties en conflicten bestaan. Het kan heel zinvol zijn om de relaties tussen de verschillende kanten van onszelf te onderzoeken en de verschillende ik-posities met elkaar in gesprek te brengen. Zo ontstaat een dynamische vorm van zelf-beleving die innerlijke continuïteit en stevigheid biedt, maar ook ruimte geeft aan nieuwe en/of afwijkende ervaringen. 

Lees meer op Wikipedia

Motieven

De Waarderingstheorie gaat uit van twee universele drijfveren; het zelf-motief en het ander-motief. Deze motieven, die al sinds de oudheid worden onderkend, verwijzen naar de behoefte om als persoon autonoom en effectief te zijn en de behoefte aan verbondenheid. Met behulp van de ZKM kunnen beide drijfveren met elkaar in balans gebracht worden.

Patronen

Op basis van de Waarderingstheorie en de Dialogische Zelf Theorie zijn verschillende patronen van betekenisgeving te onderscheiden. Elk van deze patronen heeft zijn eigen voordelen en valkuilen. Als ZKM-consultant help je je cliënt om patronen waarin de cliënt is vastgelopen los te laten en tot een flexibel systeem te komen.

Zelfbesturing

Bewustwording vergroot de mogelijkheid tot zelfbesturing (d.w.z. emotionele autonomie, zelf-regulatie, persoonlijk leiderschap). In de Dialogische Zelf Theorie wordt gesproken van een metapositie. Deze waardevrije positie stelt iemand in staat om het landschap van ik-posities, motieven en patronen te overzien en een eigen koers te bepalen.

effecten op Welbevinden

De effectiviteit van de ZKM wordt met steun van de ZKM-vereniging bijgehouden door Anke Abels en Margreet Poulie.  Cliënten die een ZKM-traject hebben gevolgd blijken een jaar later nog steeds meer positieve zelfwaardering en tevredenheid over hun leven te ervaren dan voor het traject. Bovendien hebben zij na een ZKM-traject het gevoel beter in staat te zijn om vorm te geven aan hun eigen leven.

effecten op energie

Stefan van Geelen en collega's (2011) vonden dat jongeren met het chronische vermoeidheid syndroom na een ZKM-traject minder vermoeidheid ervoeren dan voorheen. Na een traject van twaalf sessies waren zij niet meer van de controlegroep te onderscheiden.